“Ah! Tuo man ka! Mahibaw-an bitaw nag naa bay tawo kay naay tae!” bugal-bugal nga tubag ni Noy Kosme kang Nang Pina sa dihang giingnan siya niini nga dili apilon pagputol ang baliti nga nag-umbaw sa dalan paingon sa Tangis. Dili kini apilon sa pagpangraha kay gibaniog kining taw-an.
“Ha! Ha…! Mao gyod no!” kuros sa mga kainom ni Noy Kosme nga silang Noy Sinto, Noy Balodoy, ug ang iyang mga alalay sa pagpangraha nga sila si Atoy ug Miko, ingun man usab ang iyang pag-umangkon nga bag-ohay lang nahiabot dinhis Luknay og anaa magsaka sa payag ni Noy Kosme.
Malipayong nagpuli-puli og tungab sa bol ang mga gilibre ni Noy Kosme sa tubaan ni Nang Pina. Bag-ong nakadiliber si Noy Kosme og raha daugan usab kini kay gibuynas sa bulang didtos Bunao.
“Na, Kosme, aron di ka magmahay ayaw gyod apila og pamutol kanang mga baliti. Motoo gyod ko anang naay mga nagpuyong dili ingon nato anang mga baliti, uy!” padayon ni Nang Pina samtang gahapnig sa iyang mga baligya diha sa gamay niyang tindahan nga maoy gihimong tapukanan sa iyang mga silingang palainom, kay agianan man kining iyang pwesto paingon sa ubang mga sityo ning barangay sa Luknay.
“M…m-atay, adtong usang gabii, mga kilumkilom pa man gani kadto samtang nagtugway kos akong karabaw, nasiplatan ko man gyod nga mikidlap kanang punuan sa baliti, ug adunay nagdagan-dagan ug naglatay-latay nga kahayag nga kolor-kolor sa mga sanga niini, mura lagig kadtong krismas layts sa balay nilang Mayor didtos lungsod,” ang sagbat ni Noy Balodoy nga nagkanguhal nag estorya sa kahubog.
“A! Mailhan bitaw nag naay tawo kon putlon ko na unya!” ang pintok nga tubag ni Noy Kosme samtang gidunolan niyag bol sa tuba ang iyang pag-umangkon nga diha sa iyang kilid naglingkod sa bangkito og nagpabulhot lamang sa sigarilyo. Ngisi lamang usab ang gikapaambit sa bag-ong salta nga pag-umangkon ni Noy Kosme.
APAN HUGOT gyod ang desisyon ni Noy Kosme. Putlon gyod niya ang baliti nga didto mahimutang dool sa agianan nila paingon sa Tangis. Kay nianang pagkasunod adlaw moabot na ang komprador og kahoy. Moabot si Engr. Solinap nga may koneksyon didtos duha ka plantag semento sa Kiwalan. Ang mga raha maoy isugnod sa dako kaayong pugon aron pagluto sa semento. Pero may sukod ang pagraha. Disiotso pulgada ang katas-on ug dili molapas sa dyes pulgada ang diametro. Kon molapas man gani kay makakuha man gyod og dagko pas dyes pulgada ang diametro ila kining tungaon basta mobawt bawt sa maong sukod.
Nisamot pod kadani ang mga tawo sa pagbaligya sa ilang mga kahoy aron rahaon kay nikuyanap man pag-ayo ang hulaw. Hilabihang inita og daghang mga sapa ang namala. Mga tanom nangamatay ug wala na gani makaong mga sagbot ang mga kahayopan sama sa baka ug karabaw. Gipamaligya na lamang kini sa uban. Tanan galisod og pangitag makaon. Bisan lagutmon nihit kaayo. Gani giputol nilang Miko ang dako kaayong buli sa ilang luna, gilubok, gilandang ug maoy ilang gikaon kauban sa iyang upat ka ilong mga igsoon. Bisan kadtong adunay kalubin-an galisod usab kay sandaw man kaayo ang mga lubi, dayon kuhaon pa gyod og barato kaayo sa Insik didtos lungsod. Mosugot na lang man ang uban nga sa Insik itumod ang kopras kay makautang man silag panginahanglanon sa balay bisan pag halos katuloon ka pilo ang bayad niini sa Insik. Misamot ang kainit kay inay makatabang ang pipila ka nabiling kahoy, nigara man usab pagpangraha ang mga tawo.
SA LAING BAHIN, si Noy Kosme kauban sa iyang pag-umangkon niabot nas mga kasikbit nga sityo sa Tangis aron pagpangontrata og raha. Iya kining kuhaon sa tag otso sentabos ang kilo, dayon kuhaon ni Engr. Solinap ug tag onse sentabos ang kilo. Samtang ang kuha sa planta 37 sentabos matag kilo. Kuhaan pa kinis trucking ug uban pang suholan, tip pa gyod kuno sa tulo ka tsekpoint nga maagian aron di mopiyait kon mahibaw-an nga nag-apil diay ang mangrahaay og mga kahoy sa nangka, mangga, santol, ug uban pang kahoy nga mamunga, kay gidili man kini sa kagamhanan. Dugang tip pa gyod sa tigtimbang aron mohilom lang kini kon mahibaw-an nga ang mga raha sa sulod sa trak gibuboan diay ug tubig sa dagat aron mobug-at inig timbang.
GIILA GYOD si Noy Kosme nga maayong laki sa pagpamutol og kahoy. Gawas pa siya lamang ang adunay kaugalingong sinsu sa taga-Luknay. Aresgado kaayo siyang mogabas, nadungog siya sa lain pang mga kasikbit nga barangay. Kapayas ug kamunggay lang gud ang di niya putlon. Sa pangedaron niyang singkwenta baskog gayod siyag pamayhon. Lig-on og lawas. Sayo siyang nabalo kay napagan iyang asawa adtong panahong girakrakan sa mga sundalo ang ubos nga bahin sa ilang payag kay gituhuang didto magtago ang mga rebelde sa panahon sa kalihokan, pito na katuig ang milabay. Iyang bugtong anak nga baye sayong naminyo og manimuyo na sa lungsod. Sugarol ug palainom kaayo si Noy Kosme, pero dili siya pareha sa uban nga maghulat lang og tagaan, siya gyod mismo ang maningkamot pagpangita sa iyang kabuhian. Sa adlawng Domingo, kay mao kunoy adlaw sa pagpahulay, adlaw kini sa iyang pagpamulang, pagpanghantak ug pakigsandurot sa halos tanang silingang palainom. Nisamot ang iyang pagkahinam sa pagpamutol og kahoy niining pag-abot sa iyang pag-umangkon mga duha ka bulan ang milabay. Gikan kuno kinis dakbayan sa Sugbo. Batan-on pa kini, dili mominus sa baynte ug dili molapas sa baytesingko ang edad. Yapison og lawas pero maila nga dili luya og mga lutahan. Abtik manlihok. Kusog kaayong mohithit og sigarilyo. May pagkahilomon pero maila nga may pagkabagis. Dili magpanuko og asdang sa mga lasanglasang pa nga dapit. Andam moputol sa mga kahoyng igraraha bisan unsang orasa. Ug mao kadto, ang baliti gyod sa agianan paingon sa Tangis ang ilang puntarya.
“Si Noy Kosme lang gyod ang moatraka sa paggabas anang balitia, ba!” mapasigarbohong sulti ni Miko kang Noy Balodoy nga iyang gikasugat tungod sa tindahan ni Nang Pina.
“Magpanagana gyod ang ubang manggabasay kay daghan gyod ang gaingon nga naay nagpuyo nga talagsaong nilalang sa baliti!” tubag usab ni Balodoy.
“Mao kanay subay sa mga lumad nga lumulupyo sa Luknay. Makadungog silag murag nagbayle, labi nag makaadlawon na hapit. Murag adunay nagdiskursong pulitiko. Apan dili maklaro ang pamulong” padayong sulti ni Noy Balodoy nga hinay-hinay nang midool sa iyang karabaw nga ipatunaay.
“Ayaw gyod ninyo kana dayona og putol ang baliti, Miko!” sagbat usab ni Nang Pina nga kamulong hapnig sa iyang mga baligya. “Ngano man Nang, suheto gyod kaayo ka anang balitia?” pangutanang Miko sa nahingawang tigulang. “Paminaw Miko, bata pa ko, makakita mig talagsaong langgam nga mobatog diha, kolor-kolor ang langgam. Dayon naay mananoy nga tingog sa babaye nga among madunggan diha” ang subay ni Nang Pina. Niining bahina gibutang na ni Miko ang iyang bitbit nga gasolina ug asete nga gisugo kaniya ni Noy Kosme. Gipahimutang niya sa bangko, ug murag nahigalam nga maminaw sa asoy ni Nang Pina.
“Diha man gani toy kausa nga nabuyagan si Isyong mananggiti diha, kay tungod sa kahubog gasinggit singgit nga miagi sa baliti. Pagkaugma nahiwi na ang iyang baba ug di na siya makaestorya. Maayo gani kay maayong motambal si Tatang Sanok, gipapangayo ra siyag pasaylo sa taga-baliti. Gipahalad siyag tulo ka itlog, tulo ka bayntsinge, usa ka kumkom nga bugas, ug usa ka bol nga tuba” padayon sa babayeng tigulang.
“Unsa man nang bayntsinge, Nang?” bugtong tubag ni Miko sa nagkalalom nga sugilanon ni Nang Pina.
“A! kana bang tulo ka 25 sentabos dong!” sagbat ni Noy Balodoy dalang senyas nga molakaw na siya. Nisamot ang kaikag ni Nang Pina nga isubay ang halos tanang kasinatian nga iyang nahibaw-an. Bisan man gani ang kasinatian ni Nang Didi giapil og subay ni Nang Pina sa ulitawong alalay ni Noy Kosme. Si Nang Didi sa wala pa mapagan sa pagrakrak sa mga sundalo kaniadto sa panahon sa kalihokan, nakasinati usab og katingalahang panghitabo tungod sa baliti. Si Nang Didi diha magpuyo kaniadto sa likurang bahin sa nag-umbaw nga baliti. Kugihan kaayo kadtong tigulanga daghan og tanom sa palibot. Kalit lang kining mibati og kasakit nga halos di na niya malihok ang iyang lawas. Sa gihapon kang Tatang Sanok kini midool, ang giilang mananambal sa Luknay. Nahibaw-an nga nakasala diay siya sa taga-baliti. Kinahanglan niining mangayog pasaylo. Maghalad og tilad, mag-ihaw og puting manok ug idihog ang dugo sa punuan sa baliti. Tuod man gituhuan ni Nang Didi nga naayo siya tungod sa pagpangayog pasaylo sa taga-baliti. Nagpitok-pitok na lamang ang mga mata ni Miko nga naminaw sa sugid ni Nang Pina.
APAN KINI nga mga uloestorya, wa gayod igsapayan ni Noy Kosme. Ang mga sugilanon nilang Noy Isyong ug Nang Didi sulagma lamang. Mas importante ang makitang kwarta sa baliti labi na kay nalinya kini sa hardwud. Ang kuha sa planta kon hardwud moabot og tag-42 sentabos ang kilo. Gibati man og gamay nga kabalaka si Miko apan kay pursigido ug isog ang ilang amo-amo, mas mahinungdanon gayod ang raha sa baliti. Ug kining pag-umangkon ni Noy Kosme, kay kanhiay pa man sab naabot ning lugara, ug gadako man sa dakong syudad, di niya igsapayan ang sulti-sulti mahitungod sa baliting taw-an.
HUMAN SA PAMAHAW, nahitabo gyod ang gikahingawa ni Nang Pina. Si Noy Kosme mismo ang gapas-an sa sinsu nga daan nang giaandam nilang Miko ug Atoy. Gipakondisyon na kini nila, humanag butang og asete ang kadena, ug pultank gyod og tubil. Mobalor gyod sa disiotso kilos ang gibug-aton niini. Naa na gyod sa tungod sa nagbunta-og nga baliti ang mga mangrahaay. Samtang gipangtapdas ni Atoy ang mga sagbot nga maagian paingon sa punoan sa baliti, kalit siyang gisakdapan sa mga buyog. Di kasarangan ang mga buyog kay mabulukon man kini ug sinaw kaayo, murag hitsura sa bakukang. Apan abtik kaayo siyang nakahupo wa ra siya napaakan. Apan nikalit og tig-ik si Miko, diryut kini madigyas. Diryut matumba. “Hala, tae, Noy Kosme! Na mao na kini ang tae sa taga-baliti.” matud ni Miko nga niaksyog talaw.
“Way baho, Miko?” bugal bugal nga pangutana ni Noy Kosme kang Miko.
“Wa… wa…hinoon Noy, pero kanang kuan ba…,” tubag sa miaksyog kabalakang si Miko.
“A, di na tae, kay way baho,” ang abtik nga tubag ni Noy Kosme, nga nangtapdas usab sa mga sagbot ug bagon nga nakalukop didto sa ubos sa baliti.
“Dakua diay gyod aning balitia Noy uy, grabe o! di man magakos nig mga tulo ka tawo ang punuan sa baliti,” tingog ni Atoy nga ganina pa nakatutok sa baliti.
“Ah, mao bitawng gibalik-balikan ko gyod ang tag-iya aning yutaa, kay wa man sila nagpakabana kay naa naman sila manimuyo sa syudad” matud ni Noy Kosme.
“Maayo kay wa naapil kining lugara sa pagkalaya, lunhaw pa man gihapon ang mga kasagbotan nga nakapalibot dinhi,” ang sagbat sa pag-umangkon ni Noy Kosme nga gapunay lang og bulhot sa sigarilyo ug gapangdagpi sa lamok nga misuyop ug dugo sa iyang panit. .
“Aw, tinood gyod ni nga kahibulongan ning balitia! Tabi… apo…” padayon ni Miko.
APAN WALA na gipaminaw ni Noy Kosme si Miko, paspas kaayong nakapahiluna si Noy Kosme sa sinsu nga dala. Dali usab nga napahimutang ni Atoy ang balon nga asete ug gasolina. Bisan buntag pang sayo ug dako kaayo ang landong nga gihatag sa baliti mabati gyod ang kaalingiing sa panahon. Unya mikalit ug huros ang hangin. Nakapanlimbawot kini pagmaayo sa balihibong Miko. Giliraw sa ulitawo ang mga mata sa kalikopan sa baliti.
“Hala! Nihangin man pero wa man lang nanglihok ang dahon aning ubang kahoy nga nia diri. Katingalahan gyod ning lugara ba,” sulting Miko nga ganina pa gisugdan sa kahadlok.
Gi-krang na ni Noy Kosme ang sinsu. Masaligon kaayo si Noy Kosme nga mahuman rag dali ang pagputol niya sa baliti kay kabalo siyang kondisyon kini. Si Atoy ug ang pag-umangkon ni Noy Kosme naghulat nga mohagba ang dakong punoan. Apan kalit silang nahiuntol sa kakurat kay si Miko, mikalit kinig kisi kisi. “Hala naay mananap! Nisulod! Aguy! Aguroy…!”
“Naunsa ka! Naunsa ka Miko?” dungan nga pangutana sa iyang mga kauban.
“Naay mananap! Naay baki! Baki! Nisulod diri sa akong kamisin!” tubag sa nalisang nga Miko. Gidali siyag dool ni Atoy ug gitabangan og hiling kung asa napaingon ang mananap. “A, da, hunahuna mo lang kadto, Miko uy, nayabag ka man nga di makita kon baki man galing ang nahiambak dihas sulod sa imong kamisin” pulong ni Atoy. “Hadlok ka diayg baki, Miko!” kantyaw sa pag-umangkong Noy Kosme. Gipaningot intawog hagkot si Miko. Maorag nakakita kanunay og katingalahan. Gani miusab pa kini pag-ingon, “maora lagig nakadungog kog nagdanguyngoy nga hilak sa babaye, Noy?”
“Saba diha, Miko, parang hangin lang kanang nadungog mo, putig itlog!” sapaw ni Noy Kosme.
“Ha, ha! Abatonon man diay ka, Miko,” ang kantyaw ni Atoy kaniya.
Tuod man, kadyot rang gigingiw-gingiwan sa kondisyon kaayong sinsu ang baliti. Naputol gyod kini. Paspas kaayong gigulong-gulong ni Noy Kosme ang natumbang baliti. Hanutoy kaayong gitabas sa kadina sa sinsu ang dakong baliti. Kada utong sa makina, mabati ang lalom nga dulot sa mga ngipon sa kadina. Kapila buk-a ni Noy Kosme ang punuan sa baliti nga mobawt bawt sa diyes pulgada ang diametro. Nianang palis na, laing dahunog na usab sa makina ang madungog sa kasilinginang bahin sa lugar. Nagpaingon na ang trak sa mga sakop ni Engr. Solinap. Mao kini ang mokarga sa raha paingon sa planta. Pero didto lang kini mohunong sa ubos nga bahin dool og dyutay sa tindahan ni Nang Pina. Di man god masulod sa trak ang agianan sa Tangis, ang karsada nga gihinayhinayan og semento kutob ra man sa napalit nga yuta ni Mayor. Maong kinahanglan pang hakoton sa manggabasay ang mga baliting naputol ug didto itapok sa atbang sa tindahan ni Nang Pina.
Samot gyod ang kaitok ni Nang Pina sa nakitang daghang raha nga paspas nga gikarga sa trak. Ang pag-umangkon ni Noy Kosme nga ambot og naunsa tong tawhana nga mura man og kanunay walay tulog kay pirming pula og mata, kusog kaayong mibulhot sa iyang sigarilyo, mapahiyomon nga mikatkat sa trak ug maorag gapaibog ug mapasigarbohong nanungog ni Nang Pina. Sa tinan-awan niini kang Nang Pina nagasinggit sa pag-ingon, “way bawt sa among sinsu ang mga nilalang sa baliti.”
NAHIMONG HISGOT-HISGOT sa tibuok barangay ang mahitungod sa baliti. Lain lain ang reaksyon sa mga tawo. Dunay nabalaka sa balos nga himoon sa taga-baliti apan aduna usab nadani sa gitoohon ni Noy Kosme nga estorya lamang nga taw-an ang baliti. Ang tinood nga kusgan ang tawo gayod. Di magsilbi ang mga giingong dili ingon nato sa mga bag-ong kahimanan karon ug sa kahibalo sa tawo.
“HA…HA…HA! Atras lagi ang mga tawo nga nagpuyo adtong balitia!” bugal-bugal niyang katawa samtang didto na pod siya sa Bunao namulang. Niabiba pag-ayo kaniya ang mga manginomay ug sugarol nga pareha kaniya. Nibilib man gyod sila sa kaisog ug kalig-on ni Noy Kosme nga wa gyod nagpanuko sa pagputol sa baliting taw-an.
“Kanus-a man mo mamutol na sab og kahoy, pre,” pangutanang Noy Sinto sa kumpare samtang kamulong hapyod sa ilang igbubulang. “Laylo sa tag kadiyot, Pre, kay murag wa na gyoy, madawdaw dinhing dapita ba,” tubag ni Noy Kosme kaniya.
“Gusto kong moapil og pangparaha Pre, pait naman kaayo ning epekto sa hulaw ning atong lugar” bagolbol ni Noy Sinto.
“Sige lang, kay bisan pag niingon to si Engr. Solinap, nga maorag moundang na kuno ang planta og pamalit og raha, kay sobra na kuno kaistrikto ang DENR, pero sige lang kay mohangyo ko maskig usa lang ka trak, ako na unya kang kuyugon sa grupo” pasalig ni Noy Kosme sa higalang nagmarka bahala na sab sa kinabuhi tungod sa kalisud.
NIANANG MOSUNOD pang mga adlaw, nanagtapok na usab ang mga higalang Noy Kosme sa tindahan ni Nang Pina. Santaiya silag pangutan-anay kay wala man nila makita si Noy Kosme mokabat nag tulo ka adlaw. Gimingaw sa hari sa pagpangraha ang mga palainom. Gimingaw sila sa pasiaw ni Noy Kosme kay mongaab man dayon siya sa iyong paboritong alawiton… ‘sigarilyong di maubos alak na nakakalunod shabu na ayaw magpatulog….’ samtang duyugan ni Noy Sinto sa iyang gitarang bagol. Mabibo gyod tong tindahan ni Nang Pina. “Ngano kahang wala man mopatim-aw si Pre Kosme karon, Pin?” si Noy Balodoy nga nagtungab na sab sa bol nga gigunitan ug nisenyas kang Noy Sinto nga motungab usab.
“Adtong usang adlaw, sayo sa buntag, nakita man nako nga miagi diri kadtong pag-umangkon ni Kosme” isplikar ni Nang Pina sa mga nangutanang higala. “Paspas man kaayo katong nilakaw, ug wa man gani ako lingia nga akong gitawag, ug nangutana kog hain si Kosme. Maora man tog gadali. Ug maorag molakaw og layo kay gadala man og dakong bag.” sumpay ni Nang Pina.
Mopadayon pa untag kokabildo si Nang Pina sa iyang mga kostumer sa tindahan, apan nahikurat sila sa dihang, gadagan paingon kanila si Miko og nag-abot ang ginhawa, nga maorag nakakitag abat ug gigukod ba kahag irong buang.
“Sus ko! Ginoo! Pastilan! Nang P-Piiina! Sus Marosep! Noy Sinto! Noy Balodoy! Mari kamo! Sus! Pastilan!” Kon nalisang si Miko labawng nalisang ang iyang gipanawag kay wa man makasabot sa iyang gipanulti. “Naunsa ka god, Miko, nga mura ka mag nakakitag dili ingon nato?” ni Nang Pina nga mao ray nakatubag dayon.
“Sus, mari kamo! Adunay gabuy-od!” Ali kamo! Dunay patay!” matud ni Miko nga nag-abot ang kakutas sa pagdagan.
Ug tuod man, ang mga nagtapok didto sa tindahan ug uban pang kailang nakadungog kang Miko nanagan paingon sa dalan sa Tangis. Didto sila magtapok sa likurang bahin sa giputlag baliti. Distansya kinig gamay sa dalan nga agiagan sa pipila ka taga-Tangis.
“Hmmnn! Kalangto bag baho diri!” gikan ni Nang Pina nga duha gyod ka palad ang gisap-ong sa ilong. “Hala! Si Kosme kini!” singgit ni Noy Sinto halos paluhod kining nidool dayon sa nagbuy-od nga higala. Wa niya gipanumbaling ang mga lagong nga nag-ilog og batog sa nawong sa gabuy-od.
“Hala! Gitigbas si Noy Kosme? Nangitum naman ning dugo sa iyang nawong ug abaga!” ni Atoy nga paspas nga nakaabot sa hitaboan.
“Natingala man gyod ako nganong daghan kaayong langaw diri. Naay lan-og kaayog baho, maong akong gilili, sus mao kini akong nakita!” gahangos nga tingog ni Miko nga mura nag kakuyapon sa kaluspad og dinagan ug kahadlok.
“Maayong pagkaintimano ni Kosme uy! Murag usa ra man ni ka hapos sa mahait nga hinagiban. Kinsa man kahay naghimo sa ingon?” ang tuaw ni Noy Balodoy. Nagkaguliyang gyod ang anaa didto. Kay gawas nga lan-og na kaayog baho, lood na usab kaayong tan-awon ang lawas ni Noy Kosme. Gilamigas na kini, gailog na ang dagkong lagong sa pagbatog sa dugong nagpasad didtong dapita. Matud pas nanagtapok mokabat nag tulo ka adlaw ang nahitabo kon tan-awon ang hitsura sa gabuy-od.
“Hala kinsa may uroy gahimo sa ingon niini?” korus sa mga tawong nagtapok didto samtang santaiyag sap-ong sa ilang ilong.
HILOM NGA nagsud-ong si Nang Pina sa patayng lawas nga gitabunan ug gialsa na sa mga pulis paingon sa ilang patrol. Nakurat usab siya sa gidangatan sa iyang silingan. “Nanimalos gyod ang taga-baliti” matud ni Nang Pina sa kaugalingon.
NASIKOP SA mga pulis didtos pampublikong pantalan sa Iligan ang pag-umangkon ni Noy Kosme nga gitoohang may dakong kalabotan sa pagkamatay niini. Molargahay na unta ang pag-umangkon ni Noy Kosme nga maoy prime suspect balik sa Sugbo.
NAGHILAK UG puno sa pagmahay ang anak ni Noy Kosme nga nakig-estorya sa iyang ig-agaw sulod sa gamay nga selda nga gibalhogan niini. “Ngano! ngano mang imong gibuhat kini, kang Papa? Ngano…!?” ang matulisokong pangutana sa anak ni Noy Kosme.
Igo lamang midungo ang pag-umangkon ni Noy Kosme. Ug dayon hinay kining miingon, “Wa…wa ko tuyua ang pagpatay kaniya. Daw ingon sa adunay nagtukmod nako nga buhaton kadto kang Tiyo Kosme!”
“Mananap, salbahis ka!” halos ihurot sa anak ni Noy Kosme ang kalagot samtang gibira-bira niini ang ang kamisin ug buhok sa suspetsado.
“Ang hangin, ang babaye, ang mga mananap sulod sa baliti, ang baki, sila! sila ang mipatay kang Tiyo! Silaaahhhh, hahahaha!” ang salimuang nga tubag sa nagasigang mata nga suspetsado.
Pagbakho lamang ug dangoyngoy ang gitubag sa anak ni Noy Kosme.
“Wala ako masayod sa akong gibuhat, wala…” padayon sa daw gapamuyok na karon nga pag-umangkon ni Noy Kosme.
Nagpangagot na lamang sa iyang bag-ang ang anak ni Noy Kosme nga diha sa rehas nagtan-aw sa kriminal niyang ig-agaw.
PAGKASUNOD Domingo, sa tabo, sa bulangan, sa tindahan sa mga tuba, klase klase og bersyon sa hinungdan nganong gipatay si Noy Kosme.
“Di gyod magkompyansa karon sa mga kabatan-onan kay gigamhan na sa gahom sa mga makadaot sa utok” matod sa usa sa mga sukig tuba ni Noy Kosme didto sa taboan.
Samtang sa tindahan ni Nang Pina, labi na ang lumad nga taga-Luknay hugot gyod ang pagtuo nga nanimalos ang nagpuyo sa girahang baliti. Taw-an gayod ang baliti.
